به نقل از «خبرگزاری صدا و سیما»

چگونگی سردشدن سطح «زهره»

تاریخ انتشار: ۶ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۲۰۰۷۲۸

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، به طور کلی در برخی سیارات منظومه شمسی از جمله زمین، هسته سیاره، گوشته اطراف خود را گرم می کند و سپس گرما به لایه بیرونی یا لیتوسفر منتقل می‌شود. این حرارت از طریق اتمسفر سیاره‌ای وارد فضا می شود و استمرار آن در زمان منجر به سرد شدن گوشته سیاره می شود و در زمین حرکت صفحات تکتونیکی را ایجاد می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سازمان فضایی ناسا در بیانیه‌ای مطبوعاتی که خلاصه‌ای از این یافته‌ها را ارائه می‌کند، اعلام کرد: زمین و زهره سیارات سنگی تقریباً یکسانی هستند و از نظر ساختار شیمیایی سنگ هایشان تقریباً مشابه هستند، بنابراین هر دو سیاره باید گرمای داخلی خود را با سرعت یکسانی در فضا از دست بدهند.
در حال حاضر چگونگی از دست رفتن گرمای هسته درونی زمین به خوبی شناخته شده است، اما سازوکار جریان گرمای زهره تا امروز ناشناخته و به شکل یک راز باقی مانده بود.
باید توجه داشت که سیاره زهره صفحات تکتونیکی ندارد و زمانی اعتقاد بر این بود که این سیاره دارای یک لیتوسفر ضخیم است. تحقیقات جدید حاکی از آن است که بخش‌هایی از لیتوسفر زهره بسیار نازک‌تر از آن چیزی است که قبلاً تصور می‌شد و فعالیت‌های زمین شناسی در این مناطق گرما را از سیاره خارج می‌کند.
دانشمندان آزمایشگاه پیشرانه جت مطالعات خود را بر اساس بررسی مجدد تصاویری از سطح زهره که توسط فضاپیمای ماژلان در اوایل دهه ۱۹۹۰ میلادی گرفته شده بود، انجام دادند. این گروه مطالعاتی برای درک بهتر این پدیده ، ۶۵ ساختار زمین شناسی روی سطح را بررسی کردند که به عنوان Coronae یا ساختار تاج مانند شناخته می‌شود.
این تاج‌ها دارای ساختاری تقریباً دایره‌ای هستند که می‌توانند صد‌ها مایل وسعت داشته باشند و گمان می‌رود در اثر فعالیت‌های درونی زهره تشکیل شده اند.
سازمان ناسا در این باره گفت: برای محاسبه ضخامت لیتوسفر اطراف این تاج ها، محققان عمق تراش‌ها و برآمدگی‌های اطراف هر تاج را اندازه گرفتند. بر این اساس مشخص شد که برآمدگی‌ها در مناطقی که لیتوسفر انعطاف پذیرتر یا کشسان‌تر است، فاصله بیشتری با هم دارند.
محققان همچنین با انجام اندازه گیری‌های جدید تاج در تصاویر ماژلان به این نتیجه رسیدند که تاج‌های زهره در جایی قرار گرفته اند که لیتوسفر سیاره در نازک‌ترین و فعال‌ترین حالت خود قرار دارد. در ادامه محققان از یک مدل کامپیوتری استفاده کردند تا مشخص کنند که لیتوسفر نزدیک این تاج‌ها تقریباً ۷ مایل ضخامت دارد که بسیار نازک‌تر از آن میزانی است که قبلا تصور می‌شد.
سوزان اسمرکار سرپرست این گروه مطالعات و پژوهشگر ارشد آزمایشگاه پیشرانه جت ناسا در این باره گفت: در حالی که زهره ساختار زمین شناسی به سبک زمین ندارد، به نظر می‌رسد این مناطق از لیتوسفر نازک اجازه می‌دهند مقادیر قابل توجهی از گرمای هسته سیاره خارج شود.
شرح کامل این پژوهش در آخرین شماره مجله تخصصی Nature Geoscience منتشر شده است.

منبع: خبرگزاری صدا و سیما

کلیدواژه: تاج ها

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.iribnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری صدا و سیما» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۲۰۰۷۲۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

در انتظار روزهای خوب برای«زهره» اصلی ترین آبریز کشور

به گزارش خبرنگار مهر، کشت و کار کشاورزی در این دو دشت با توجه به کیفیت رودخانه زهره طی سالیان متمادی دارای نقصان فزاینده بوده است.تا آنجا که طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی شاخص بنیادین عملکرد در واحد سطح در اراضی مشروب از رودخانه زهره در این دو منطقه در حدود یک چهارم میانگین کشوری است.

در این شرایط امید می‌رود تا به آبگیری سد چمشیر و بهبود نسبی کیفیت آب رها شده از این سد، بازدهی فعالیت کشاورزی در این دو دشت به تدریج بهبود یابد.

سد چمشیر در ۲۵ کیلومتری جنوب شرقی شهر گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد، روی رودخانه زهره ساخته میشود. این سد یکی از بلندترین سدهای وزنی ایران از نوع بتنی غلتکی با ارتفاع ۱۵۰ متر است. مخزن سد چم شیر ۲.۳ میلیارد مکعب ظرفیت دارد. ظرفیت نیروگاه برقابی این سد ۱۷۶ مگاوات به علاوه نیروگاه جریانی به ظرفیت ۱۱ مگاوات است. هدف از احداث این سد، تنظیم جریان آب و تعدیل کیفیت آب رودخانه و بهبود آب کشاورزی در پایین دست است.

در حالت طبیعی رودخانه زهره برخلاف نام زیبایش، یک رودخانه سیلابی و وحشی است و شدت شوری آب این رودخانه در بازه هایی از زمان به حدی بوده است که عملاً مصارف کشاورزی در این رودخانه غیرممکن میگردید. کیفیت بسیار متفاوت و همچنین سیلابی بودن زهره، سبب شده تا حیات شرق خوزستان به اندازه کافی از این رودخانه بسیار مهم منتفع نباشد. از سوی دیگر، هیچ ابزار مدیریت منابع آبی پیش از سد چمشیر، روی این رودخانه احداث نشده و تمامی آورد آبی آن پس از گذر از شرق خوزستان و استان بوشهر به خلیج فارس میریخت.

با تاکید دوباره بر هدف بهبود شرایط کیفی و کمی آب رودخانه زهره توسط سد چمشیر، سازوکار احداث سد نیز به این منوال است که موقعیت قرارگیری و محور این سد به نحوی تعیین شده است که بتواند آورد آبی سیلابی رودخانه زهره را کنترل کند و کمترین میزان شورابه نیز در مخزن سد قرار گیرد. با تنطیم جریان آب رودخانه زهره در تابستان که آورد رودخانه زهره کاهش می یابد، با رهاسازی آب دبی بیشتری وارد رودخانه شده و شوری آب رودخانه زهره در پایین دست سد را پس از چشمه های شور بعد از سد تعدیل میکند. بنابراین با تنظیم جریان آب، کیفیت آب رودخانه زهره در پایین دست سد تعدیل شده و آب با کیفیت بهتری از لحاظ شوری در اختیار کشاورزان قرار خواهد میگیرد.

تمامی اراضی کشاورزی هندیجان بدلیل شوری بالای رودخانه زهره و کاهش دبی رودخانه خصوص در فصل تابستان امکان کشاورزی ندارند. همانطور که در نمودار تهیه شده توسط مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت جهاد کشاورزی از شهرستان هندیجان می بینید، میزان سطح اراضی تحت کشت بین سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۴۰۲ از حدود ۱۵ هزار هکتار تا ۲۹ هزار هکتار متغیر بوده است.

نیمی از مردم هندیجان به شغل دامداری و کشاورزی مشغول هستند و معیشت شان وابسته به رودخانه زهره است. دشت هندیجان یکی از مناطق مهم کشت گندم در استان خوزستان است که بدلیل شوری آب و خاک و عدم برنامه ریزی صحیح آبیاری، از عملکرد و بهره وری مصرف پایینی در کشت گندم برخوردار است.

در سالهای گذشته بدلیل شوری بالای و کاهش شدید دبی رودخانه زهره، کشاورزان با عدم امکان کشت محصول در بسیاری از اراضی مواجه بوده و همین امر باعث کاهش درآمد خانوارها و ناامیدی آنها از کشاورزی شده است. بطور مثال در زمستان سال ۱۳۹۶، کشاورزان هندیجانی با تجمع در برابر فرمانداری هندیجان نسبت به عدم رهاسازی آب از ابتدای سال زراعی برای آبیاری ۲۴ هزار هکتار اراضی کشاورزی خود اعتراض کردند.

براساس اعلام فرماندار این شهرستان، در سال زراعی جاری ۱۴۰۳ سطح اراضی زیر کشت به ۳۵ هزار هکتار رسیده است. مسلماً این میزان سطح زیرکشت گندم در ۲۰ سال گذشته امکان پذیر نبوده است و یکی از عوامل میتواند تنظیم جریان آب رودخانه زهره با سد چمشیر و اطمینان به بخش کشاورزی از تامین آب مورد نیاز در افزایش سطح زیر کشت در این شهرستان باشد. باید یادآور شد که مشکل کشاورزی در هندیجان در حال حاضر تنها تامین آب نیست. کشاورزان به مواردی مانند کمبود تامین سوخت برای کشاورزی، شوری خاک، بالا بودن بهای کود و سموم کشاورزی و همچنین عدم ساخت زیرساخت های مورد نیاز کشاورزی مانند شبکه های آبیاری و زهکشی اشاره دارند.

میانگین برداشت گندم در استان خوزستان حدود چهار تا ۴.۵ تن در هر هکتار است. توجه به آمار سطح تولید محصول در شهرستان هندیجان نشان میدهد که میزان تولید در سطح هکتار در این شهرستان تقریباً یک چهارم میانگین در استان خوزستان بوده است. شرایط جغرافیایی و محل تامین آب کشاورزی که از رودخانه شور زهره است، در اصل امکان تولید بالا و چشمگیر محصولات کشاورزی را در این اراضی بطور طبیعی نمی دهد. با توجه به شوری بالای خاک در این محدوده نمیتوان انتظار داشت که تنها با تنظیم کمی و کیفی جریان رودخانه زهره، شاهد شکوفایی کشاورزی در این دشت باشیم. در واقع باید پذیرفت که رهاسازی آب از سد چمشیر با کیفیت بهتر آب در تابستان با شوری کمتر بخشی از مشکلات کشاورزی را حل می کند.

کد خبر 6093223 فاطمه صفری دهکردی